ทองย้อย แสงสินชัย
ฉลาดกันเสียทีเรื่องกฐิน (๑๐)
-------------------------
๑๐ สามเณรรับกฐินได้ไหม
เคยมีผู้แสดงความเห็นว่า ทอดกฐิน ถ้าหาพระไม่ครบจริงๆ ใช้สามเณรแทนก็ได้
จึงเป็นที่มาของคำถามว่า สามเณรรับกฐินได้ไหม?
กฐินเป็นพุทธานุญาตสำหรับพระภิกษุ ไม่เกี่ยวกับสามเณร
ในคัมภีร์ ยังไม่พบว่า-มีกล่าวเรื่องสามเณรรับกฐินไว้ในที่ไหนๆ เลย
ท่านผู้ใดพบ กรุณาบอกเล่าสู่กันฟัง จะเป็นพระคุณอย่างยิ่ง
.....................................................
เพราะฉะนั้น ยุติได้ว่า ทอดกฐิน ถ้าหาพระไม่ครบจริงๆ ใช้สามเณรแทนไม่ได้
.....................................................
ต้องย้ำกันว่า ทอดกฐิน-รับกฐิน ต้องเป็นไปตามหลักพระธรรมวินัย คิดเอาเอง เข้าใจเอา พูดกันเอง ทำกันไปเอง ไม่ได้
กรณีที่พระไม่ครบ ๕ รูป จะทำอย่างไร ในคัมภีร์อรรถกถาท่านแนะแนวทางไว้ให้ และมีกล่าวถึง “สามเณร” ด้วย
ขอยกมาประกอบการศึกษา ดังนี้
.....................................................
ปุริมิกาย อุปคตานมฺปน สพฺเพ ปจฺฉิมิกา คณปูรกา โหนฺติ
อนึ่ง ภิกษุทั้งปวงผู้เข้าพรรษาหลังเป็นคณปูรกะของภิกษุผู้เข้าพรรษาต้นก็ได้
อานิสํสํ น ลภนฺติ
แต่พวกเธอไม่ได้อานิสงส์
อานิสํโส อิตเรสํเยว โหติ ฯ
อานิสงส์ย่อมสำเร็จแก่พวกภิกษุที่เข้าพรรษาต้นเท่านั้น
สเจ ปุริมิกาย อุปคตา จตฺตาโร วา โหนฺติ ตโย วา เทฺว วา เอโก วา
ถ้าภิกษุผู้เข้าพรรษาต้นมีสี่รูป หรือสามรูป หรือสองรูป หรือรูปเดียว
อิตเร คณปูรเก กตฺวา กฐินํ อตฺถริตพฺพํ ฯ
พึงนิมนต์ภิกษุผู้เข้าพรรษาหลังมาเพิ่มให้ครบคณะแล้วกรานกฐินเถิด
อถ จตฺตาโร ภิกฺขู อุปคตา เอโก ปริปุณฺณวสฺโส สามเณโร
ถ้าภิกษุผู้เข้าพรรษาต้นมีสี่รูป, มีสามเณรอายุครบอยู่รูปหนึ่ง
โส เจ ปจฺฉิมิกาย อุปสมฺปชฺชติ
หากสามเณรนั้นอุปสมบทในพรรษาหลัง
คณปูรโก เจว โหติ อานิสํสญฺจ ลภติ ฯ
เธอเป็นคณปูรกะได้ ทั้งได้อานิสงส์ด้วย
ตโย ภิกฺขู เทฺว สามเณรา เทฺว ภิกฺขู ตโย สามเณรา เอโก ภิกฺขุ จตฺตาโร สามเณราติ เอตฺถาปิ เอเสว นโย ฯ
แม้ในกรณีมีภิกษุสาม สามเณรสอง, มีภิกษุสอง สามเณรสาม, มีภิกษุรูปเดียว สามเณรสี่ ก็ทำนองเดียวกันนี้แหละ
สเจ ปุริมิกาย อุปคตา กฐินตฺถารกุสลา น โหนฺติ
ถ้าภิกษุผู้เข้าพรรษาต้นไม่เข้าใจในการกรานกฐิน
อตฺถารกุสลา ขนฺธกภาณกตฺเถรา ปริเยสิตฺวา อาเนตพฺพา
พึงหาพระเถระผู้สวดคัมภีร์ขันธกะซึ่งเข้าใจในการกรานกฐิน นิมนต์มา
กมฺมวาจํ สาเวตฺวา กฐินํ อตฺถราเปตฺวา ทานญฺจ ภุญฺชิตฺวา คมิสฺสนฺติ ฯ
ท่านสอนให้สวดกรรมวาจา ให้กรานกฐิน และรับทานแล้วจักไป
อานิสํโส ปน อิตเรสํเยว โหติ ฯ
ส่วนอานิสงส์ย่อมสำเร็จแก่ภิกษุผู้เข้าพรรษาต้นเท่านั้น
ที่มา: สมันตปาสาทิกา ภาค ๓ หน้า ๒๑๐ (กฐินกฺขนฺธกวณฺณนา)
.....................................................
ขออธิบายขยายความเพิ่มเติมเพื่อให้เข้าใจชัดขึ้น ดังนี้
๑ ถ้าพระที่เข้าพรรษาต้นมีไม่ครบห้ารูป และในวัดเดียวกันนั้นมีพระที่เข้าพรรษาหลังอยู่ด้วย สามารถเอาพระที่เข้าพรรษาหลังมาร่วมสังฆกรรมกฐินเพื่อให้ครบห้ารูปได้ นี่คือที่ผมพูดไว้ในตอนก่อนโน้นว่า “พระที่เข้าพรรษาหลังนั้นไม่มีสิทธิ์รับกฐิน แต่อาจเข้าร่วมสังฆกรรมกฐินได้ในบางกรณี” [ฉลาดกันเสียทีเรื่องกฐิน (๘)]
พระที่เข้าพรรษาหลังนั้น แม้มาร่วมสังฆกรรมได้ แต่ก็คงไม่ได้รับอานิสงส์กฐินอยู่นั่นเอง พูดขำๆ ก็เหมือนมาทำงานให้ฟรีๆ
ข้อนี้อาจจะเป็นที่มาของความเข้าใจที่ว่า นิมนต์พระจากที่อื่นมาให้ครบห้ารูปก็รับกฐินได้
“พระจากที่อื่น” ที่จะนิมนต์มาให้ครบห้ารูปเพื่อรับกฐินได้นั้นก็คือ พระที่เข้าพรรษาหลังในวัดเดียวกันเท่านั้น
ตามหลักแล้ว พระที่เข้าพรรษาหลังไม่มีสิทธิ์รับกฐิน แต่ในกรณีพระที่เข้าพรรษาต้นซึ่งมีสิทธิ์รับกฐินโดยสมบูรณ์อยู่แล้ว ขาดแต่มีจำนวนไม่ครบองค์สงฆ์ตามที่กำหนดเท่านั้น จึงให้เอาพระที่เข้าพรรษาหลังในวัดเดียวกันนั้นมาร่วมสังฆกรรมได้ เพื่ออนุเคราะห์พระที่เข้าพรรษาต้นไม่ให้ต้องเสียสิทธิ์ไปเปล่าๆ น่าจะเป็นด้วยเหตุผลนี้จึงให้ทำเช่นนั้นได้
ขอให้สังเกตว่าแม้จะให้เอาพระที่เข้าพรรษาหลังมาร่วมสังฆกรรมได้ แต่ก็ต้องเป็นพระวัดเดียวกันอยู่นั่นเอง มิใช่จำพรรษาอยู่ต่างวัดกัน
.....................................................
ยังไม่พบที่ท่านพูดไว้ชัดๆ ตรงๆ ว่า พระไม่ครบ ๕ รูป นิมนต์จากวัดอื่นมาให้ครบก็รับกฐินได้
ท่านผู้ใดพบ กรุณานำมาแสดง จะได้เป็นหลักความรู้ร่วมกัน
.....................................................
๒ ถ้าในวัดนั้นมีสามเณรอายุครบบวช และสามเณรนั้นบวชเป็นพระหลังจากเข้าพรรษาต้นแล้ว จึงไปเข้าพรรษาหลัง พระที่มาจากสามเณรเช่นนี้ก็สามารถเข้าร่วมสังฆกรรมกฐินเพื่อให้ครบห้ารูปได้เช่นเดียวกัน ทั้งได้รับอานิสงส์กฐินด้วย นั่นคือมีสิทธิ์รับกฐินได้โดยสมบูรณ์นั่นเอง
พระที่เข้าพรรษาต้นขาดกี่รูป มีสามเณรที่บวชพระเข้าพรรษาหลังกี่รูป ก็สามารถนำมาร่วมสังฆกรรมกฐินให้ครบองค์สงฆ์ได้ทั้งสิ้น
ขอตั้งข้อสังเกตว่า พระที่เข้าพรรษาหลังไม่มีสิทธิ์รับกฐิน แต่สามเณรที่อายุครบบวชแล้วบวชเข้าพรรษาหลัง มีสิทธิ์รับกฐิน ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น?
ข้อนี้น่าจะเป็นเพราะว่า พระที่เข้าพรรษาหลังเป็นพระที่มาจากที่อื่นจึงเข้าพรรษาต้นไม่ทัน ส่วนสามเณรนั้นอยู่ที่วัดนั้นมาแต่ต้น ต่างว่าสามเณรรูปนั้นเป็นพระ ก็ย่อมจะได้เข้าพรรษาต้นมาแล้วพร้อมกับพระอื่นๆ นั่นเอง ดังนั้น เมื่อบวชเป็นพระเข้าพรรษาหลัง ก็อนุโลมว่าเหมือนกับได้เข้าพรรษาต้นมาแล้ว จึงมีสิทธิ์รับกฐินได้
โปรดสังเกตว่า ที่กล่าวถึง “สามเณร” นั้น คือสามเณรที่อายุครบบวชพระ แต่พ้นวันเข้าพรรษาต้นไปแล้วจึงบวช ที่เอามาร่วมสังฆกรรมกฐินได้นั้นคือบวชพระแล้ว ไม่ใช่ยังเป็นสามเณรอยู่
คนที่พูดว่า “ทอดกฐิน ถ้าหาพระไม่ครบจริงๆ ใช้สามเณรแทนก็ได้” อาจจะได้ฟังเรื่องตรงนี้ แต่เป็นอย่างที่ว่า “ฟังไม่ได้ศัพท์” จับเอาไปพูดผิดๆ ถูกๆ
ถ้าคนที่เอาไปพูดเช่นนั้นเป็นคนน่าเชื่อถือ ก็คงมีคนเชื่อว่าทำได้จริง แล้วก็อาจจะมีคนเอาไปทำจริงๆ คือเอาสามเณรมารับกฐินเพื่อให้ครบ ๕ รูปจริงๆ
.....................................................
นี่คือโทษของการไม่ศึกษาเรียนรู้ให้เข้าใจถูกต้อง
เวลานี้เรากำลังเป็นอย่างนี้กันทั่วไป-ทำตามกันไปโดยไม่ศึกษาเรียนรู้ให้เข้าใจถูกต้อง
.....................................................
๓ ในกรณีที่พระในวัดนั้นมีจำนวนครบห้ารูปแล้วก็จริง แต่ไม่รู้วิธีกรานกฐิน ท่านอนุญาตให้ไปนิมนต์พระที่รู้วิธีมาเป็นผู้ดำเนินการให้ คือมาสอนวิธีสวด สอนวิธีกรานกฐินให้ได้ แต่พระที่มาแนะนำนั้นก็ไม่มีสิทธิ์ที่จะได้รับอานิสงส์กฐินในวัดนั้น แบบเดียวกับพระที่เข้าพรรษาหลังนั่นเอง
ข้อนี้ก็อาจเป็นที่มาของความเข้าใจที่ว่า “นิมนต์พระจากที่อื่นมารับกฐินได้”
ขอให้สังเกตว่า -
๑ กรณีนี้หมายถึงพระที่วัดนั้นมีครบห้ารูปแล้ว สามารถรับกฐินตามพุทธบัญญัติได้อยู่แล้ว ขัดข้องตรงที่ไม่รู้วิธีรับวิธีกรานเท่านั้น พระจากวัดอื่นที่นิมนต์มา ท่านเพียงมาทำหน้าที่แนะวิธีให้ มิใช่มาเพื่อทำให้ครบองค์สงฆ์ จึงเป็นคนละกรณีกัน
๒ พระจากวัดอื่นที่นิมนต์มาในกรณีนี้ มาทำหน้าที่แนะนำวิธีปฏิบัติในการกรานกฐินเท่านั้น ไม่ใช่มาเป็นผู้ปฏิบัติเสียเอง คือมาสอนให้สวด ไม่ใช่มาสวดให้ การสวดบทต่างๆ ในพิธี พระวัดนั้นต้องทำกันเอง
โปรดดูคำกริยาในภาษาบาลี -
กมฺมวาจํ สาเวตฺวา
ยัง-ให้สวดกรรมวาจา (ไม่ใช่สวดเอง)
กฐินํ อตฺถราเปตฺวา
ยัง-ให้กรานกฐิน (ไม่ใช่กรานเอง)
ประเด็นหลักๆ พูดมาน่าจะหมดแล้ว
ตอนหน้าคงจะเป็นจุดไฮไลท์-กฐินพระรูปเดียว
-----------------------
พลเรือตรี ทองย้อย แสงสินชัย
๑๕ สิงหาคม ๒๕๖๕
๑๖:๔๓
แสดงความคิดเห็น
ข้อมูลความคิดเห็นของท่าน จะถูกตรวจสอบก่อนทุกครั้ง ฯ