ทองย้อย แสงสินชัย
#บาลีวันละคำ (4,317)
ฉันพี่น้อง-โคตรอร่อย
ไม่ใช่ ฉันท์พี่น้อง
ไม่ใช่ โครตอร่อย
ผู้เขียนบาลีวันละคำได้อ่านโพสต์ของท่านผู้หนึ่ง เห็นคำผิด 2 คำอยู่ใกล้ ๆ กัน คำผิด 2 คำนี้เคยนำมาเขียนเป็นบาลีวันละคำแล้ว ขออนุญาตเอามาเขียนย้ำอีกที
(๑) คำผิดแรกเขียนว่า “สายสัมพันธ์ฉันท์พี่น้อง”
คำถูกคือ “สายสัมพันธ์ฉันพี่น้อง”
ฉันพี่น้อง ฉันเพื่อน ฉันญาติ ใช้ “ฉัน” เกลี้ยง ๆ แค่นี้
“ฉัน” เป็นคำไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ดังนี้ -
“ฉัน ๓ : (คำวิเศษณ์) เสมอเหมือน, เช่น, อย่าง, เช่น ฉันญาติ.”
ส่วน “ฉันท์” เป็นคำบาลี ไม่ได้แปลว่า “เสมอเหมือน, เช่น, อย่าง” หากแต่มีความหมาย 3 อย่าง คือ -
(1) สิ่งกระตุ้นใจ, แรงดลใจ, ความตื่นเต้น; ความตั้งใจ, การตกลงใจ, ความปรารถนา; ความอยาก, ความประสงค์, ความพอใจ (impulse, excitement; intention, resolution, will; desire for, wish for, delight in)
(2) ความยินยอม, ความยอมให้ที่ประชุมทำกิจนั้น ๆ ในเมื่อตนมิได้ร่วมอยู่ด้วย (consent, declaration of consent to an official act by an absentee) ความหมายนี้คือที่เราพูดว่า “มอบฉันทะ”
(3) ฉันทลักษณ์, กฎเกณฑ์ว่าด้วยการแต่งฉันท์, ตำราฉันท์; บทร้อยกรอง (metre, metrics, prosody; poetry)
เพราะฉะนั้น เขียนว่า “สายสัมพันธ์ฉันท์พี่น้อง” จึงผิด
คำถูกคือ “สายสัมพันธ์ฉันพี่น้อง”
“ฉัน” เกลี้ยง ๆ แค่นี้ ไม่ต้องมี ท การันต์
(๒) คำผิดต่อมาเขียนว่า “แกงไตปลาอาหารยอดแย่ของต่างชาติแต่มันโครตอร่อยสำหรับเรา”
“โครต” คือคำผิด คำถูกสะกดเป็น “โคตร” โ-ค-ต-ร
-ตร เป็นตัวสะกด แบบเดียวกับคำว่า ฉัตร วิจิตร มิตร สูตร เนตร
“โคตร” เป็นรูปคำสันสกฤต เขียนแบบสันสกฤตเป็น “โคตฺร” (มีจุดใต้ ตฺ) บาลีเป็น “โคตฺต” อ่านว่า โคด-ตะ แปลตามศัพท์ว่า -
(1) “เชื้อสายที่รักษาชื่อเสียงไว้”
(2) “เชื้อสายที่รักษาชื่อและความรู้ไว้”
(3) “เชื้อสายอันเขาคุ้มครองไว้”
“โคตฺต” หมายถึง เชื้อสาย, วงศ์, ตระกูล, เทือกเถาเหล่ากอ, เผ่าพันธุ์ (ancestry, lineage)
ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า -
“โคตร, โคตร- : (คำนาม) วงศ์สกุล, เผ่าพันธุ์, ต้นสกุล, เช่น โคตมโคตร; คำนี้บางทีก็นำไปใช้ในความหมายไม่สุภาพหรือเป็นคำด่า เช่น ก่นโคตร. (ส. โคตฺร; ป. โคตฺต ว่า โรงวัว, คอกวัว, วงศ์, ตระกูล).”
ความหมายเด่นในภาษาไทย “โคตร” ก็คือ “นามสกุล” หรือที่คนจีนเรียกว่า “แซ่”
เนื่องจาก “โคตร” มักมีการสืบสาวไปจนถึงรากเหง้าหรือเทือกเถาเหล่ากอ คำนี้จึงมีนัยหมายถึงการเข้าถึงจุดใจกลางหรือที่สุดของสิ่งนั้น ๆ ภาษาปากจึงนิยมใช้ในความหมายว่า ลึกซึ้งที่สุด มากที่สุด หนักหนาสาหัสที่สุดของสิ่งนั้น ๆ เช่น
- “โคตรสวย” = สวยมาก ๆ
- “โคตรซวย” = ซวยที่สุด
- “เลขข้อนี้โคตรยาก” = ยากที่สุด
..............
การสะกดผิดเช่นนี้เป็นเรื่องปกติธรรมดาของปุถุชน แต่สามารถแก้ไขได้โดย -
(1) เพิ่มความระมัดระวัง
(2) ฝึกสงสัยไว้ทุกครั้งที่สะกดคำแปลก ๆ
(3) หมั่นเปิดพจนานุกรม
..............
ดูก่อนภราดา!
: พระชายแดนใต้ท่านยังกล้าตาย
: หลักภาษาง่าย ๆ ทำไมไม่กล้าเรียน
[full-post]
แสดงความคิดเห็น
ข้อมูลความคิดเห็นของท่าน จะถูกตรวจสอบก่อนทุกครั้ง ฯ