อตริจฉบุคคล คนยิ่งได้ยิ่งอยาก

 

Sompob Sanguanpanich

อตริจฉบุคคล

คนยิ่งได้ยิ่งอยาก

***

บุคคล ๔ ประเภทในโลกนี้มีอยู่ คือ 

      ๑. อตฺริจฺโฉ  ผู้ปรารถนายิ่ง ๆ ขึ้น  

      ๒. ปาปิจฺโฉ  ผู้ปรารถนาลามก   

      ๓.  มหิจฺโฉ  ผู้มักมาก 

      ๔.  อปฺปิจฺโฉ  ผู้มักน้อย 

ใน ๔ จำพวก นั้นแต่ละบุคคลมีบุคลิกดังนี้ 

บุคคลผู้มีความอยากยิ่งๆขึ้นไปนี้ เรียกว่า อตริจฉะ

มีคำนิยามสำหรับบุคคลประเภทนี้ว่า

อตฺตนา ยถาลทฺเธน ลาเภน อติตฺโต อุปรูปริ ลาภํ อิจฺฉนฺโต อตฺริจฺโฉ นาม

ผู้ไม่อิ่มลาภตามที่ตนได้มา ปรารถนาลาภยิ่งๆขึ้น ชื่อว่า อตฺริจฺโฉ 

ในพระบาฬีชาดกบรรยายลักษณะบุคคลนี้ไว้ว่า

‘‘จตุพฺภิ อฏฺฐชฺฌคมา, อฏฺฐภิ จาปิ โสฬส;

โสฬสภิ จ ทฺวตฺติํส, อตฺริจฺฉํ จกฺกมาสโท;

อิจฺฉาหตสฺส โปสสฺส, จกฺกํ ภมติ มตฺถเกติ;

ท่านไม่ยินดีนางเวมาณิกเปรต ๔ นาง แล้วยังรับมาอีก ๘ นาง ไม่ยินดีเวมาณิกเปรต ๘ นางแล้วยังรับอีก ๑๖ นาง ไม่ยินดี ๑๖ นางแล้วยังรับอีก ๓๒ นาง  (ท่าน) เป็นผู้มักมากเกินไป  จึงมายินดีจักรกรด จักรกรด ย่อมพัดผันบนกระหม่อมของท่าน ซึ่งถูกความอยากนำมา (มิตตวินทุชาดก ขุ.ชา.๒๗/๑๐๔).

‘‘อตฺริจฺฉา อติโลเภน, อติโลภมเทน จ.

บุคคลผู้อยากได้เกินส่วน ย่อมเสื่อมจากประโยชน์  เพราะโลภเกินไป   และเพราะเมาในความโลภเกินไป. (อสิตาภุชาดก ขุ.ชา. ๒๗/๓๑๘)

***

คราวต่อไปจะเล่าถึงบุคคลประเภทปาปิจฉะ

---------------

ขออนุโมทนา

สมภพ สงวนพานิช

๒๐/๑/๖๖

[full-post]