จิตใฝ่โลกามิส เหมือนจระเข้ถูกชนักแทง

 

สมเกียรติ พลเดชอุดมคุณ

จิตใฝ่โลกามิส เหมือนจระเข้ถูกชนักแทง

เอวมฺปิ โลกามิสโมปตนฺโต

วิหญฺญตี จิตฺตวสานุวตฺตี.

แปลว่า บุคคลผู้เห็นแก่โลกามิสอย่างนี้ ประพฤติตามอำนาจจิต ย่อมเดือดร้อน.(ขุ.ชา.ทุกนิบาต, วิกัณณกชาดก ข้อ ๓๑๖, มจร.ข้อ ๑๖๖)

ความเป็นมาแห่งพุทธภาษิต

ภิกษุผู้กระสันจะสึกรูปหนึ่งถูกนำตัวเข้าเฝ้า พระศาสดาตรัสสอนว่า กามคุณเหมือนชนักเสียบแทงใจ ทำให้ถึงความตาย เหมือนจระเข้ถูกชนักแทง เพราะอยากกินปลา แล้วตรัสเล่าชาดกนี้ ... ครั้งนั้น พระโพธิสัตว์เป็นพระราชา ตรัสตีกลองเรียกปลามากินอาหาร จระเข้อยากกินปลาก็มาตามเสียงกลอง จึงถูกเจ้าหน้าที่แทงด้วยชนัก(หอก,ศร) แล้วหนีไปตาย จบแล้วตรัสภาษิตนี้เป็นต้น

โลกามิส ได้แก่ กามคุณ ๕ (คือ รูปและเสียง เป็นต้น) ชาวโลกถือว่า เป็นของน่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจ จึงเรียกว่า โลกามิส ถ้าประพฤติตามจิตใคร่กามคุณ ก็ย่อมเดือดร้อน ลำบาก หรือถึงความพินาศได้(ชา.อ.๑/๓/๓๓๘-๓๔๑)